Ina Vijzelman over de Hervormingsagenda Jeugd: ‘Iedereen wilde de problemen in de jeugdzorg oplossen’
Op 19 juni 2023 werd de Hervormingsagenda Jeugd ondertekend. Deze agenda heeft als doel om de jeugdzorg te verbeteren en financieel gezond te maken. In de Hervormingsagenda Jeugd staan belangrijke verbeteracties voor kinderen en jongeren met een chronische ziekte of beperking. Die acties hadden er nooit ingestaan zonder de inspanningen van beleidsmedewerker Ina Vijzelman en directeur Illya Soffer, en andere collega’s, leden, netwerkpartners en ervaringsdeskundigen. Ina: ‘We moesten constant alert zijn: hoe zit dit dan voor jonge mensen met een beperking?’
Al jaren zijn er grote problemen bij de ondersteuning van kinderen en jongeren met een beperking en hun gezin. Dit speelt met name sinds 2014, toen dit de verantwoordelijkheid werd van gemeenten. ‘Binnen gemeenten is er onvoldoende kennis over deze groep’, zegt Ina. ‘Een groot probleem is dat een beperking, bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking, vaak niet op tijd herkend en erkend wordt. Specifieke kennis en ondersteuning is nodig.’
Ina: ‘Een ander probleem is dat zorgindicaties vaak voor een te korte periode worden afgegeven. Ouders moeten nu ieder jaar opnieuw een aanvraag doen en aantonen dat hun kind met een beperking ondersteuning nodig heeft. Dat is absurd als het gaat om kinderen en jongeren met een levenslange, levensbrede beperking. Eerst was het zelfs drie maanden, daarna werd het zes maanden en nu is het een jaar. Dit gaat ook over vertrouwen. Het systeem is nu te veel ingericht om fraude te voorkomen. Daarnaast wordt er ook te weinig ondersteuning ingezet die bij de zorgvraag past.’
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
In de Hervormingsagenda Jeugd staan belangrijke afspraken over verbetering van de jeugdzorg. Daar ging een heel proces aan vooraf. Aanbieders, professionals, cliëntenorganisaties, gemeenten en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) hebben hier twee jaar lang hard aan gewerkt. In werkgroepen, die soms meerdere keren per maand bijeenkwamen, werd gezamenlijk nagedacht over oplossingen.
Ina: ‘Het was eigenlijk wel een mooi proces, omdat iedereen de gezamenlijke verantwoordelijkheid voelde om de problemen in de jeugdzorg op te lossen. Voor ons was het ook taai: als wij niet aan tafel zaten werd er niet aan kinderen en jongeren met een beperking gedacht.’
Als wij niet aan tafel zaten werd er niet aan kinderen en jongeren met een beperking gedacht
Samenwerking met leden en JongPIT
Ieder(in) werkte bij de Hervormingsagenda Jeugd veel samen met ervaringsdeskundigen, en met organisaties als MIND (de koepelvereniging voor geestelijke gezondheid) en Balans (vereniging voor ouders van kinderen met ondersteuningsbehoeften).
Ook Stichting JongPIT, voor jongeren met een beperking of chronische ziekte, speelde een belangrijke rol. Ina: ‘Jongeren met een beperking worden vaak onvoldoende geraadpleegd. Nu zaten ervaringsdeskundigen ook regelmatig aan tafel.’ Naast JongPIT werkte Ieder(in) ook samen met het Netwerk Beter Samen, een organisatie van ervaringsdeskundige jongeren en ouders.
Daarnaast vroeg Ina een groep van zo’n twintig lidorganisaties regelmatig om te reageren op stukken uit de Hervormingsagenda. Bijvoorbeeld EMB Nederland, de vereniging voor ouders van kinderen met een ernstige meervoudige beperking. Ook werd reactie gevraagd aan de Vereniging voor Autisme (NvA), Ouders & Onderwijs, en netwerken voor mensen met een verstandelijke beperking.
Veel kennis over dit onderwerp
In het proces rondom de Hervormingsagenda zat Ina Vijzelman vaak samen met directeur Illya Soffer aan de overlegtafels. ‘We hebben zes jaar samen aan jeugdprogramma’s gewerkt, dan hoef je elkaar niet zoveel meer uit te leggen. Wel hielden we elkaar goed scherp en bereidden we samen de overleggen voor. Het was “topsport”, maar wel heel mooi om op terug te kijken. Ik heb er veel van geleerd.’ In 2023 werkte Ina op dit dossier ook veel samen met programmamanager Marcel van Bockel, die ook bij overlegtafels aanschoof.
Nu is de Hervormingsagenda Jeugd gepubliceerd. Ina: ‘De komende tijd worden de maatregelen in negen verschillende werkgroepen verder uitgewerkt. Hoe verminderen we de administratieve lasten? Hoe zorgen we dat de zorg beschikbaar wordt? Voor wie gelden de afspraken? Moet de jeugdhulpplicht voor gemeenten worden afgebakend, en zo ja, hoe? Daarbij betrekken we bijvoorbeeld ook onze jurist Liesbeth Moret.’
Uitvoering van de Hervormingsagenda
De komende jaren zullen de betrokken partijen (cliëntenorganisaties, gemeenten, professionals, aanbieders en de Rijksoverheid) in stuurgroepen en bestuurlijke overleggen de uitvoering volgen en aanjagen. Ieder(in) zal er op toezien dat de verbeteracties voor kinderen en jongeren met een beperking worden uitgevoerd en dat onderzocht wordt welke impact de maatregelen hebben op hun leven.
Ina zelf gaat dit jaar met pensioen, nadat ze zich ruim tien jaar namens Ieder(in) heeft ingezet voor kinderen en jongeren met een beperking. Ze blijft zich in de gemeenteraad van Amersfoort inzetten voor onder andere jeugdzorg. ‘Er wordt altijd uitgegaan van de norm, ook binnen de jeugdhulp,’ zegt Ina. ‘Ik vind het belangrijk dat ieder kind krijgt wat het nodig heeft, en zich maximaal kan ontwikkelen. Hoe uitgebreid of beperkt die vermogens ook zijn. Dat is moeilijk om aan mensen over te brengen die nooit nadenken over kinderen met een beperking. Het is in mijn werk voor Ieder(in) altijd wel mijn passie geweest om hiervoor aandacht te krijgen.’
De vijf verbeteracties voor kinderen en jongeren met een levenslange, levensbrede beperking
- Het vergroten van de kennis en expertise van medewerkers van stevige lokale teams, toegangsmedewerkers en de overige verwijzers naar jeugdhulp over de doelgroep en hun specifieke behoeften;
- Het vergroten van de regie van de jeugdige en het gezin en de samenwerking tussen professionals, de jeugdige en het gezin. Onderdeel van deze regie is de keuzevrijheid in zorgverleners en financieringsvorm (zorg in natura en persoonsgebonden budget);
- Het mogelijk maken van meer passende beschikkingen (duur, aard en omvang);
- Het realiseren en implementeren van een toekomstgericht perspectiefplan dat meegroeit met de jeugdige en het gezin;
- Het realiseren en daadwerkelijk beschikbaar maken van logeeropvang en respijtzorg. VWS en VNG zijn met de cliëntorganisaties in gesprek over hoe ze deze beweging bij gemeenten het best kunnen faciliteren.
Lees de hele Hervormingsagenda Jeugd op rijksoverheid.nl.